Mediahuis — Journalistiek jaarverslag — 2020 > HOOFDREDACTEUREN OVER 2020 > België > Karel Verhoeven

Sinds een jaar leven we bij de gratie van cijfers. Die komen samen in de curve van besmettingen, ziekenhuisopnames, doden en, pas sinds 2021, van gevaccineerden. De curve bepaalt welk restje vrijheid we overhouden. In normale tijden is een grafiek het begin van journalistiek. In 2020 werd de grafiek het nieuws.

Dat is een tekort, en we hebben het van bij het prille begin omarmd. Vatten wat we beleefden, kon alleen door accuraat de cijfers te lezen. Statistieken zijn notoir lenig. Strenge virologen, versoepelaars en politici spannen ze graag voor hun kar. Wie aan waarheidsvinding wilde doen, kon zijn journalistieke opdracht niet overlaten aan ‘de wetenschappers’. Nochtans maakten experts in Vlaanderen op televisie en in veel kranten de dienst uit.

Eerst leek dat een zegen. Het respect voor de wetenschap was terug. Maar alras werd de journalistieke beperking duidelijk. Het woord van de experts werd nieuws. Hoewel het vaak slechts om een interpretatie of voorspelling ging. Een mening dus. Gestoeld op veel onzekerheid en onbekende factoren. Hun oordeel werd bovendien beleid. Ze bleken het machtswoord te spreken. Hun forum in de media werd een machtspodium. De weerbots kon niet uitblijven, met opflakkerende hetzes over de experts, vooral in die media die hun waarheidsvinding aan de experts uitbesteedden.

In normale tijden is een grafiek het begin van journalistiek. In 2020 werd de grafiek het nieuws

De Standaard bleef weg van die naargeestige dynamiek. Dat hadden we deels aan toeval te danken. Twee maanden voor corona toesloeg, installeerden we een nieuw wetenschapsteam. De redacteuren zijn gespecialiseerd, met doktorstitels als academische bagage, in biologie, statistiek, biomedische wetenschappen, gezondheid en ziekte, de economie van leven en dood, vaccins en de farma-industrie. Ze lezen de studies in de vaktijdschriften, ook de nog niet gepeer-reviewde, waar virologen en epidemiologen zich op baseren. Ze citeren relevante wetenschappers als bron, niet als orakel. Elk bericht hoort onderbouwd te zijn door meerdere bronnen. Zoals de journalistieke methode vereist. Ze trekken lijnen zodat de berichtgeving constant is, ondanks alle verrassingen en nieuwe wendingen waar ze als eerste over willen berichten. Ze stellen journalistiek in dienst van houvast en vertrouwen bij de lezers. Vertrouwen ook in wat we niet weten en met welke graad van onzekerheid.

Dat brachten we vooral voor elkaar met teamwerk. Intens teamwerk werd een van onze belangrijkste journalistieke verworvenheden uit 2020. Dat klinkt een open deur. Vanzelfsprekend zijn krant en site teamwerk. Maar corona ging dwars door alle linies waarmee de redactie de gangbare actualiteit verkavelt. Wetenschap weegt op politiek die de economie deels heeft overgenomen. Daarover juist berichten vergt de inbreng van veel journalisten. We leerden om met een half dozijn redacteuren samen aan één stuk of één thema te werken, elk van thuis uit. Whatsapp bleek van goudwaarde. Om de hele dag door te bediscussiëren wat we wilden uitzoeken, wie te interpelleren, welke vraag we lanceerden, wat dan de verhaallijn werd en welke details daarbij nodig waren. Krant en site openen we nu met grondiger en alomvattender artikels. Het is een manier van werken die we ook op klimaat willen toepassen, op de ontwikkelingen in sociale media of op de digitale koopeconomie, op elk onderwerp dat de wereld vloeibaar maakt. Het levert betrouwbaarder journalistiek op in een complexe realiteit.

Maar corona was natuurlijk niet alleen cijfers en data. We waren in de rusthuizen, in de ziekenhuizen, bij kinderen die zonder computer thuis zaten. De meest intense reacties kregen we op het speciale nummer van het Weekblad, einde juni, waarin we de eerste tienduizend coronadoden herdachten. Hoe een leven in herinnering te brengen als er zelfs geen begrafenis kan plaatsvinden waarop de mens in de kaalste omstandigheden wordt herdacht? De massale dood op afstand, zonder afscheid, is ongetwijfeld de ingrijpendste ervaring van 2020. Doden hun menselijkheid teruggeven, was in dit coronajaar van het sterkste dat journalistiek kan verwezenlijken.