Mediahuis — Journalistiek jaarverslag — 2020 > HOOFDREDACTEUREN OVER 2020 > Nederland > Paul Jansen

De beste speech van zijn leven. Dat was de stemming na de historische, eerste tv-toespraak die premier Mark Rutte in het voorjaar van 2020 over de coronacrisis hield. Miljoenen zaten aan de buis gekluisterd en de steun voor het kabinetsbeleid was enorm. Rutte is een meester als het gaat om communiceren.

De crisiscommunicatie in deze pandemie was dus in orde, maar hoe zat dat eigenlijk met het crisismanagement? De Telegraaf was een van de eerste nieuwsmedia die het afgelopen jaar de vinger op de zere plek legde. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) had tegenstrijdige adviezen over het coronavirus afgegeven, de overheidsmaatregelen om het virus in te dammen zwalkten, er dreigde een tekort aan IC-bedden en, vooral, er was tijdens die eerste golf een verontrustend gebrek aan tests en beschermingsmiddelen zoals mondkapjes.

Een Telegraaf-reportage onthulde hoe het kabinet bij de corona-aanpak de verpleeghuizen was vergeten. Daar sloeg het virus genadeloos toe. Het was een pijnlijk goed verhaal. Toch wisten niet alle lezers de harde feiten te waarderen. Het sentiment was, zeker in die eerste maanden, dat het kabinet zijn uiterste best deed en steun verdiende. De Telegraaf kreeg het verwijt paniek te zaaien.

Zelfs onder hoofdredacteuren klonk de roep om kritiek te beperken. De term ‘alarmistisch’ viel. Ik ben nog altijd verbijsterd over deze paternalistische houding. Natuurlijk hebben media een verantwoordelijkheid. Maar juist als de overheid vergaande maatregelen neemt die de vrijheid van burgers inperken, moeten journalisten hun rol als waakhond vervullen. Dat kan betekenen dat je tegen het sentiment in roeit, ook van eigen lezers.

Die lezers blijven diep verdeeld over het coronabeleid. Een aanzienlijk deel steunt alle acties om het virus de kop in te drukken. Een ander deel vindt de aanpak overdreven. Deze groep wijst naar de onmetelijke maatschappelijke en economische schade die wordt aangericht. Beide groepen wijzen naar de krant. Want mensen lijken in tijden van oplopende emoties meer dan anders te willen worden bevestigd in hun eigen gelijk.

Het onderstreept wat mij betreft het belang van onafhankelijke journalistiek. Niet om mensen naar de mond te praten, maar om feiten van fictie te scheiden en meningen van nieuws; om door prietpraat en spin heen te prikken. Zo zijn we als laatste Europese land gaan vaccineren en toen minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) kritiek wegwuifde met de woorden dat veel andere staten slechts een symbolische eerste prik hadden gezet, checkte de redactie dat. De bewering bleek onwaar. We brachten het prominent. Korte tijd later trok de vicepremier zijn claim in.

Bij De Telegraaf zullen we nooit een blad voor de mond nemen. De ene keer wordt dat paniek zaaien gevonden of sensatiezucht, de andere keer is het verwijt dat we te weinig kritisch zijn of te gezagsgetrouw. Dat mag allemaal. Een uitgesproken krant ontlokt uitgesproken reacties. Maar je moet wel onze artikelen hebben gelezen, naar onze podcasts hebben geluisterd of onze video’s hebben bekeken. Want wat voor oordelen over de coronacrisis geldt, geldt ook voor die over De Telegraaf: ik respecteer elke mening, zolang die op feiten is gebaseerd.